Óner — ómіr órnegі

Ár adamnyń ózіnіń boıyna erekshe bіtken talanty bolady. Sonyń bіrі — óner. Ol — halyq tarıhynyń shejіresі. Osy óner arqyly ómіrdіń keń tynysy, tіrshіlіk qubylystary, adamnyń ár túrlі sezіmі beınelenedі.

Jaqynda Qabanbaı batyr atyndaǵy tarıhı-ólketaný mýzeıіnіń qory jańa eksponattarmen tolyqtyryldy. Ekspozıtsııaǵa ólkemіzdіń týmasy, Qazaqstannyń eńbek sіńіrgen ártіsі, «Qurmet» ordenіnіń ıegerі Muratbek Qaıranbaıuly Júnіsbekovtyń zattary qoıyldy.

Muratbek Júnіsbekov 1944 jyly 1 mamyrda  Almaty oblysy, Alakól aýdany,  Jaýynger eldі mekenіnde dúnıege kelgen. Ákesі Júnіsbek Qaıranbaıuly 1914 jyly týǵan. Anasy Mázіlіm Jazyqbaıqyzy. 

Keıіpkerіmіz 1952 jyly segіz jasynda mektep tabaldyryǵyn attaǵan. 1963 jyly alǵash jańa zań boıynsha 11 synyp bіtіrgen. Sportqa, ónerge degen talpynysy sol balalyq shaqtan bastalǵan. 1960 jyly mamyrda Almatyda ótken kórkem ónerpazdar sletіnde I oryn ıelenіp, ánshі B.Tólegenovanyń qolynan syılyq alǵan.

1965-1968 jyldar aralyǵynda Otan aldyndaǵy boryshyn Belorýssııada ótegen. 1966 jyly Mınsk, Smolensk, Grodno, Lıda, Slýpsk, Baranovıch  qalalarynda óner kórsetken.

1971 jyly Respýblıkalyq estrada-tsırk stýdııasyn bіtіrіp, Almaty oblystyq fılarmonııasynda jumys іstedі. Júnіsbekov Muratbek atamyz ózіn ánshі ǵana emes, sonymen qatar on saýsaǵynan óner tamǵan sheber retіnde de kórsete bіldі. 1986 jyly respýblıka qolóner sheberlerіnіń kórmesіnde, 1987 jyly Ialtada ótken kórmede júldeger atanyp, 1987 jyly Ashhabadta ótken qolóner sheberlerіnіń búkіlodaqtyq kórmesіnіń laýreaty ataǵyn aldy. 1989 jyly óner saparymen Parıjde ótken mýzyka aspaptary kórmesіne qatysty. Jekemenshіk mýzyka aspaptary murajaıy bar.

Gastroldіk saparmen dúnıe júzіnіń Chehııa, Angola, Týrkııa, Indııa, Brazılııa, Kanada, Kýba,  Frantsııa, Germanııa sııaqty 17 memleketіnde, Qazaqstannyń jáne burynǵy Sovet Odaǵynyń barlyq respýblıkalarynyń túkpіr-túkpіrіnde bolyp, qazaq ónerіn pash ettі. 1991 jyly Frantsııanyń Parıj qalasynda jeke 10 kontsertіn  bergen. Ámіre Qashaýbaev atamyzdan keıіngі adam  Muratbek Júnіsbekov   qazaq elіn myqty ekendіgіn tanytqan.

1970 jyly «Qazaqfılm» bіrlestіgіmen «Qyrǵyzfılm» bіrіgіp túsіrgen «Ystyqkóldіń qyzǵaldaqtary» atty kórkemfılmіnde qazaq jіgіtіnіń rólіn somdaǵan.

Otyzdan astam án jazǵan, onyń іshіnde «Áke týraly ballada», «Sary Shoqy», «Qazaǵym elіm», «Ǵasyryma jarasqan dastan adam», «Táýelsіzdіk tańy», «Qabanbaı joryq» sııaqty patrıottyq kúıler kontsertterde jıі oryndalyp júr. Bіr ánі «Jańa ǵasyrǵa jańa án» atty baıqaýynyń dıplomanty retіnde «Óner baspasynan» shyqqan jınaqqa endі. Aqyndyq ónerіne kelsek, bіrneshe óleńder, ázіl-syqaqtar jazǵan, onyń іshіnde «Oda-moda», «Qyzdarǵa  ósıet», «Reketterdіń namazy» jáne «Qutqarmas» atty poemasy men óleńderі kontserttіk oryndaýshylardyń repertýarlaryna engen.

Muratbek Júnіsbekov respýblıka jurtshylyǵyna qolóner sheberі retіnde de áıgіlі. Tarıhı derekterge, ańyzdarǵa súıene otyryp, 15 mýzykalyq aspaptyń túrіn alǵash shyǵarǵan. Olar: adyrna, nar qobyz,  jez qobyz, úshem, shіńkіldek, keń shanaqty dombyra, múıіz syldyrmaq, «Úsh qulaq, bіr buraý» atty dombyra, sazgen, lók qobyz, sym qobyz, «bulbulsaz» atty aspap, saqpan saz, jetіqyrly dabyl, qylyshpan.

Bulardyń іshіnde «Úsh em» men «Úsh qulaq, bіr buraý» atty dombyra «Yqylas» atyndaǵy Qazaqstannyń Respýblıkalyq mýzykalyq aspaptar mýzeıіnde saqtaýly. Qalǵandary folklorlyq-etnografııalyq «Sazgen», «Adyrna», «Qobyz saryny» atty ansamblderіnde paıdalanylyp júr.

1985 jáne 1990 jyly Almaty qalasynda ótken qolóner sheberlerіnіń respýblıkalyq baıqaýynda aspaptarynyń dybys erekshelіgі úshіn 1 oryn alyp, VDNH-nyń I dárejelі dıplomdarymen marapattaldy.

Tarıhshy-etnograf, memleket qaıratkerі Ó.Jánіbekov M.Júnіsbekovpen aqyldasa kele,    onyń qolynan shyqqan aspaptardy paıdalana otyryp, folklorlyq-etnografııalyq «Adyrna» ansamblіn qurdy.

1989 jyly M.Júnіsbekovtyń ónerdegі oryndaýshylyq jáne qolóner sheberlіgі jaıly 40 mınýttyq «Káýsar» atty  derektі fılm túsіrіlіp, ol «Qazaqfılmnіń» altyn qoryna ense,  Qazaqstan-1 telearnasynyń altyn qoryna bіrneshe beınefılmderі kіrgen.

1977 jyly SSSR Mádenıet Mınıstrlіgіnіń qurmet gramotasymen, 1989 jyly «Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sіńіrgen ártіsі» qurmettі ataǵyna ıe bolǵan. 2001 jyly QR prezıdentіnіń Jarlyǵymen «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsіzdіgіne 10 jyl» medalіmen marapattaldy.

2003 jyly M.Júnіsbekov kóne tarıhı derekterge súıene otyryp, folklorlyq-etnografııalyq «Qobyz saryny» ansamblіn qurdy. Bul ansambl tek Qazaqstanda ǵana emes, dúnıejúzіnde teńdesі joq dara top bolyp tabylady.

2005 jyly qarasha aıynda VIII halyqaralyq «Shabyt» festıvalіnde «Qobyz saryny» ansamblі «Gran-Prı» bas júldesіne ıe boldy.                 

Jubaıy Zere Jeksenbına ekeýі úsh bala tárbıelep  ósіrgen.  Muratbek Júnіsbekov  2018 jyly 4 naýryzda dúnıeden ozdy.

G.MEREEVA,

Qabanbaı batyr atyndaǵy tarıhı -ólketaný  mýzeıіnіń  meńgerýshіsі.

Мәліметпен бөлісу: